Theo volgde al een paar jaar het patrijzenproject in Aalten, André was net met pensioen. In 2017 vonden zij elkaar in hun liefde voor deze akkervogel. Ze wilden de ‘stakkers van de akkers’ weer tot ‘helden van de velden’ maken. Op dat moment waren er zo’n zeven broedpaartjes in het gebied. ‘We zeiden tegen elkaar, over een jaar of zeven moeten we op 40 broedparen kunnen uitkomen. Dat is gelukt’, vertelt André Hendriksen.

De beide mannen geloven in een benadering van onderaf, in verbinding met de regio en via persoonlijk contact. ‘Wij hebben zelf de boeren benaderd. Mensen kennen ons, dat scheelt.’ Natuurmonumenten had in het gebied al 160 hectare biologische percelen met veel graansoorten en kruidenrijk gras. De boeren maakten 100 hectare vrij voor ecologische percelen. De vrijwilligers van ‘Paradijs voor de Patrijs’ zaaien jaarlijks zo’n 35 hectare aan akkerranden in.

Niet op de borst kloppen

André Hendriksen: ‘Als je voor 7 procent aan agrarisch natuurbeheer doet, krijg je 30 procent meer biodiversiteit. Dat is wetenschappelijk aangetoond. Wij zitten nu op ongeveer 6 procent. Maar we willen onszelf niet op de borst kloppen. We doen het allemaal samen.’ Theo Kaal vult aan: ‘Als iemand een stukje land braak heeft liggen, kan hij bij ons gratis zaad halen. Een bloemenmengsel met 16 verschillende soorten, belangrijk voor het aantrekken van insecten. De eerste drie weken hebben de kuikens die eiwitrijke insecten nodig om te overleven.’

André Hendriksen en Theo Kaal, initiatiefnemers van Paradijs voor de Patrijs

De liefde voor de patrijs zit diep. Hendriksen: ‘Wist je dat hij van alle wilde vogels op aarde de meeste eieren legt? Gemiddeld 16, maar in Engeland is een nest gevonden met 29 eieren. Omdat ze zo slim en zo schuw zijn, weten ze toch te overleven in ons drukke land.’ Een twintigtal gemotiveerde patrijzentellers houden jaarlijks de stand nauwlettend in de gaten. Theo vertelt: ‘Soms ben ik een halve dag aan het zoeken. Dan kom ik thuis en lopen ze ineens in het veld.’

Waterbakken tegen uitdroging

Binnen het project Paradijs voor de Patrijs werken jagers, boeren, natuurorganisaties en vrijwilligers met elkaar samen. Inmiddels zijn ook provincie, gemeente, Kasteel Huis Bergh, de Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA), IVN en Vlinderstichting aangehaakt. Er wordt hard gewerkt en creatief nagedacht. Zoals over het probleem van droogte.

Theo Kaal: ‘Patrijzen zijn voor hun vocht afhankelijk van dauw. Maar in een droge zomer is er geen dauw meer. Ik had een waterbak in de tuin staan, die hebben we in het veld neergezet. Dat werkte goed. Inmiddels hebben we tien van die bakken, verspreid over het gebied.’ Hendriksen: ‘De Vogelbescherming zei ons dat onze hoge kuikenoverleving, zo’n 30 procent, te danken is aan die grote waterbakken, waarin ze niet kunnen verdrinken.’ Theo Kaal had nog een lumineus idee: hondenbezitters die tijdens het broedseizoen hun hond aan de lijn houden, krijgen een bon voor een gratis kop koffie bij een naburig restaurant. ‘We vragen: hebt u een partner? Dan krijgt u er twee’, voegt Hendriksen glunderend toe. ‘Ons motto is: kuiken in het land, poes in de mand en hond aan de band.’

Enorme gunfactor

SBNL Natuurfonds was destijds de eerste sponsor en zorgde voor een substantieel startkapitaal. Hendriksen: ‘Ik sprak met Maaike Brasz, ik heb ons plan ontvouwd en het klikte. Zij heeft enorm veel voor ons betekend. Inmiddels heeft SBNL ons ook al een tweede keer geholpen met een bijdrage voor een drone. In de afgelopen anderhalf jaar hebben we 140.000 euro opgehaald, waarvan 40.000 euro bij private partijen, zoals Vitens, de Wienerberger steenfabriek en de Rabobank. Private partijen profileren zich graag met hun bijdrage aan het project. En wij hebben inmiddels een enorme gunfactor.’ Ook in Brussel is geld opgehaald, waarmee een documentaire is gemaakt. André en Theo trekken ermee door het land. Het verdiende geld gaat weer in de pot voor het patrijzenproject.

Regionaal plan

Het project Paradijs voor de Patrijs is voor de komende tien jaar gewaarborgd. Wensen zijn er natuurlijk ook nog. Hendriksen: ‘We willen toe naar 60 koppeltjes en hebben daarom een brief geschreven aan de VALA, een koepel van zes Agrarische Natuurverenigingen. In de komende tien jaar willen we alle patrijzenprojecten in de regio ecologisch met elkaar verbinden. Dat is belangrijk voor de uitwisseling van genetisch materiaal. Bovendien gaan de natuur en de bodem erop vooruit. Recreanten profiteren mee. Dus zo’n regionaal plan heeft veel voordelen. Wat zou het mooi zijn, als mijn kleinkinderen later nog steeds kunnen genieten van deze prachtige vogel rond het Montferland Massief.’

Tekst: Marlies Kolthof | Foto’s: Ad van Roosendaal